Wat is een financieel derivaat?
Derivaten zijn financiële contracten die hun waarde ontlenen aan de prijs van een onderliggend product, meestal aandelen, obligaties, grondstoffen, rentetarieven, valuta’s en dergelijke. Simpel toch?
Niet echt… Kan je me wat voorbeelden geven? Zeker! De belangrijkste soorten financiële derivaten zijn futures, forwards, opties en swaps.
Voor futures zit de aanwijzing al in de naam: het zijn overeenkomsten om op een bepaalde datum in de toekomst een bedrijfsmiddel tegen een bepaalde prijs te kopen. Bijvoorbeeld, ik zou kunnen afspreken om 100 vaten olie te kopen voor $50 per stuk, met een vereffeningsdatum van 31 maart. Als ik nog steeds het futures-contract heb wanneer de afwikkeling moet plaatsvinden, dan wordt er een lading olie voor me afgeleverd. De meeste mensen die in futures handelen, willen echter niet dat de onderliggende waarde aan hen wordt geleverd, vooral niet als het een lading olie of varkensvlees betreft. In plaats daarvan willen ze profiteren van de prijsbewegingen van het contract vóór de afwikkelingsdatum.
Forwards zijn een op maat gemaakte versie van futures. Als een futures-contract een standaard jurk of pak is, dan is een forward een op maat gemaakte outfit. Hoewel futures gestandaardiseerd zijn zodat ze gemakkelijk kunnen worden gekocht en verkocht tussen veel verschillende mensen (meestal op ruil), hebben forwards te maken met meer unieke situaties die aangepaste clausules vereisen.
Opties geven je het recht om activa te kopen of verkopen voor een vaste prijs. Cruciaal is dat een optie, in tegenstelling tot een future, je niet verplicht om de aankoop te doen als het niet langer een verstandige financiële beslissing is. Dus als je een optie hebt om een aandeel te kopen voor $40, maar die aandelen worden momenteel verhandeld tegen $30, kun je de aandelen gewoon kopen op de open markt in plaats van de optie uit te oefenen. Maar als de aandelenkoers stijgt tot $50, kun je jouw optie uitoefenen om te kopen voor $40, te verkopen voor $50 en winst te maken.
Swaps stellen twee partijen in staat een op maat gemaakte, wederzijdse voordelige deal te ondertekenen. Bedrijf A zou bijvoorbeeld een groot bedrag willen lenen om in 30 jaar terug te betalen, maar heeft moeite om voor die tijd een goede rente te krijgen. In plaats van een lage rente te betalen, sluiten ze een deal met bedrijf B, dat momenteel in die periode veel slechter kan lenen. Bedrijf B zal natuurlijk profiteren van zijn problemen.
Wat kan ik hiermee?
Financiële derivaten klinken in eerste instantie misschien ingewikkeld en obscuur, maar eigenlijk verhandelt iedereen ze: elke bank, alle regeringen en de meeste grote bedrijven zetten in op toekomstige prijzen. De derivatenmarkt is enorm groot, groter dan alle andere financiële markten samen.
De derivatenmarkt is echter niet alleen voorbehouden aan de eerder genoemde financiële reuzen. Kleine particuliere beleggers (zoals jij en ik) kunnen ook hun geluk beproeven. En om het leven een beetje gemakkelijker te maken, hoeven we ons alleen maar zorgen te maken over futures en opties. In de volgende sessie zullen we je alles vertellen over futures.
Wat zijn futures?
Hoe werken futures?
Ironisch genoeg zijn futures het oudste type financieel derivaat, met een geschiedenis die meer dan een eeuw teruggaat. Oorspronkelijk lieten deze contracten boeren (en handelaren die grote hoeveelheden gewassen kochten) toe om de prijs van het product vast te zetten en zich in te dekken tegen plotselinge veranderingen in vraag en aanbod.
Mensen realiseerden zich echter vrij snel dat je deze contracten ook kon gebruiken om te speculeren op de prijsbewegingen van grondstoffen, zoals tarwe of maïs, wat we eigenlijk nog steeds doen.
Afgezien van de producten, welke andere markten hebben futures? Door de jaren heen hebben de contracten zich verspreid. In de moderne wereld van high finance zijn er futures op vrijwel elke markt die je maar kunt bedenken, van bedrijfsaandelen tot olie en valuta’s. Futures op de S&P 500, de referentie-index voor Amerikaanse aandelen, werden in de jaren tachtig geïntroduceerd. Ze openen enkele uren voor de “gewone” aandelenmarkt om te worden verhandeld en sluiten later, zodat je vroeg in de ochtend of laat in de avond kan speculeren op de richting van Amerikaanse aandelen.
Waarom zijn ze zo populair?
Futures stellen jou in staat om te profiteren van prijsschommelingen van assets zonder deze in bezit te hoeven hebben. Maar heel weinig handelaren willen werkelijk duizenden tonnen varkensvlees verwerken, dat wordt een beetje rommelig. Bovendien kun je, wanneer je futures koopt op de S&P 500 (of de Euro Stoxx 50 in Europa), vrijwel de hele aandelenmarkt kopen of verkopen in slechts één transactie, waardoor je niet hoeft te rommelen met aandelen in afzonderlijke bedrijven.
Wat zijn de risico’s?
Dit is waar het lastig wordt, omdat futures beleggers in staat stellen gemakkelijk extra risico te nemen door hun inleg te vergroten met geld dat ze van hun broker hebben geleend. Deze hefboomwerking kan handig zijn als je op korte termijn een behoorlijke winst wilt maken met een weddenschap dat (bijvoorbeeld) olie zal stijgen, terwijl de prijs over het algemeen slechts met een procentpunt of twee per dag schommelt. Maar het betekent ook dat als je aan de verkeerde kant van een weddenschap terechtkomt, je verliezen snel groter kunnen worden. Dit brengt ons op het concept van marge.
Wat is dat?
Marge is in feite de aanbetaling die je moet doen om een transactie te starten. Terwijl veel brokers klanten in staat zullen stellen traditionele aandelen “met marge” te verhandelen, kan bij futures de marge veel lager zijn, rond de 5-10%. Deze transacties met een hoge hefboomwerking kunnen ervoor zorgen dat je heel snel veel geld verliest.
Stel je voor dat je een kleine marge hebt gebruikt (dat is een kleine aanbetaling) om futures te kopen tegen de prijs van tarwe. Als de prijs van het contract daalt, zal je aanbetaling snel worden geërodeerd. Als het te laag wordt, komt de beurs (waar kopers en verkopers matchen) aan jou vragen om meer geld te storten. Als je drooggelopen bent, word je wellicht gedwongen jouw positie te verkopen en jouw verliezen te beperken. Deze gevreesde “margin call” is een Wall Street-cliché geworden, het is zelfs de titel van de film uit 2011 met Demi Moore en Jeremy Irons.
Tot slot: futures openen een wereld van investeringsmogelijkheden, maar kunnen ongelofelijk riskant zijn. Als kleine investeerder is het waarschijnlijk gemakkelijker en veiliger om ze volledig te vermijden. Maar er zijn bepaalde markten, voornamelijk grondstoffen, waar futures de belangrijkste manier zijn om deel te nemen.
Nu verder met opties.
Wat zijn opties?
Tijd om over opties te praten. Zoals de meeste financiële derivaten zijn ze tegelijkertijd heel eenvoudig en heel ingewikkeld. Laten we eerst de simpele dingen behandelen.
Zoals de naam al doet vermoeden, geeft een optie je de mogelijkheid om een actief (aandeel, obligatie, vat olie, varkensbuik enz.) tegen een bepaalde prijs te kopen of verkopen. Het belangrijkste verschil met futures is dat het bezitten van een optie je het recht geeft, maar niet de verplichting om te kopen of verkopen. Als je een optie bezit, kun je altijd gewoon weglopen en deze laten vervallen – en je bent alleen het geld kwijt dat je hebt betaald om de optie te kopen.
Opties die je het recht geven om te kopen, worden Call-opties genoemd en opties die je het recht geven om te verkopen, staan bekend als Puts.
Kun je me een voorbeeld geven?
Laten we ons voorstellen dat Apple-aandelen worden verhandeld tegen $200. Als je denkt dat de koers gaan stijgen, kun je gewoon de aandelen kopen en wachten. Maar het is misschien goedkoper om een Call-optie te kopen waarmee je het recht hebt om Apple-aandelen te kopen voor bijvoorbeeld $210. Als de aandelenkoers boven de $210 komt, krijgt je daar geld voor (uiteraard rekening houdend met wat het je heeft gekost om de Call te kopen).
En hoe zit het met Puts?
Als het kopen van een Call een “bullish bet” is op een stijgend aandeel, is het kopen van een Put een “bearish hedge” tegen de koersdaling. Zoals je wellicht al vermoedde, geeft het bezit van een Put-optie je het recht (maar niet de verplichting) om tegen een bepaalde prijs te verkopen. Als je bijvoorbeeld Apple-aandelen bezat die voor $200 werden verhandeld en je je zorgen maakte dat de prijs in de toekomst zou dalen, kun je een Put kopen die je het recht geeft om te verkopen voor $195. Op deze manier zou je het bedrag dat je zou kunnen verliezen op je Apple bedrijven beperken tot slechts $5 per aandeel; hoewel je natuurlijk, omdat er niet zoiets als een gratis lunch bestaat, een bepaald bedrag betaalt voor de bescherming die de Put-optie biedt.
Enig ander jargon dat ik moet weten?
Nog een paar … excuses! Het is erg moeilijk om over financiële derivaten te praten zonder deze technische termen te gebruiken. Wanneer een handelaar gebruik maakt van een optie, zou hij deze uitoefenen. En de prijs waartegen een optie de eigenaar het recht geeft om te kopen of te verkopen, staat bekend als de uitoefenprijs.
In het bovenstaande voorbeeld zou een investeerder Apple puts kopen met een uitoefenprijs van $195.
Een optie die momenteel winstgevend zou zijn om uit te oefenen, wordt beschreven als “in the money”, terwijl degenen die momenteel niet de moeite waard zijn om uit te oefenen “out of the money” zijn. Degenen die aan de rand van het mes zitten tussen deze twee staten worden “at the money” genoemd.
Hoeveel kost het om een optie te kopen?
Prijzen fluctueren en worden bepaald door drie hoofdfactoren. De eerste is het verschil tussen de uitoefenprijs en de huidige prijs van de onderliggende aandelen, een vat olie of wat dan ook. Het is duidelijk dat een optie om Apple-aandelen te kopen voor $200 meer waard zal zijn als Apple momenteel wordt verhandeld tegen $250 dan wanneer het wordt verhandeld tegen $201.
De tweede factor is de volatiliteit, oftewel hoeveel de prijzen in de nabije toekomst waarschijnlijk zullen stijgen en dalen. Als handelaren denken dat de Apple-aandelen de komende maanden stabiel rond de $200 zullen blijven, zullen ze niet zo graag willen betalen voor de bescherming-opties die ze kunnen bieden. Als ze echter denken dat de Apple-aandelen wild zullen schommelen tussen $150 en $250, zullen opties een aantrekkelijkere aankoop zijn en zal hun prijs dus stijgen.
De laatste grote invloed op de prijs van een optie is de vervaldatum. Als de Apple-aandelen momenteel $200 bedragen, zou je veel meer betalen voor een Call-optie met een uitoefenprijs van $250 die over 10 jaar verloopt dan een optie die morgen afloopt.
Heb je het gevoel dat je nog steeds niet weet wat de waarde is van opties? Maak je geen zorgen, we zullen binnenkort nader bekijken hoe optiehandelaren denken over het waarderen van opties.
Nu gaan we over naar hoe professionele beleggers opties in het echte leven gebruiken.
Handels opties
Het is nu tijd om nog dieper in de wereld van optiecontracten te duiken.
Net zoals je een aandeel of een schepel tarwe kunt kopen en verkopen, kun je zowel opties kopen als verkopen. Het kopen van opties heeft een relatief laag risico: het ergste dat kan gebeuren is dat de optie waardeloos wordt en je het geld verliest dat je eraan hebt besteed. Maar het verkopen van opties kan tot enorme verliezen leiden als de prijs van de onderliggende aandelen zich tegen je beweegt. Oh oh.
Hoe werkt dat?
Iemand die een optie verkoopt, betaalt de prijs van de optie en hoopt dat deze nooit zal worden uitgeoefend. Dus als je een Call-optie verkoopt, hoop je dat de prijs van de onderliggende aandelen zal dalen en als je een Put verkoopt, hoop je dat de prijs zal stijgen. Verwarrend? Maak je geen zorgen, we hebben een voorbeeld.
Is dat alles?
Nog niet. In het echte leven combineren beleggers vaak aankopen en verkopen van verschillende Put- en Call-opties met verschillende uitoefenprijzen of looptijden om gecompliceerde weddenschappen te creëren op de toekomstige prijsbeweging van de onderliggende activa. Deze combinatie-transacties kunnen vreemde namen hebben, zoals collar, iron condor of zelfs seagull spread.
Om je een paar voorbeelden te geven: als je dacht dat een aandeel in de toekomst waarschijnlijk een grote prijsbeweging zou hebben, maar je wist niet zeker of die beweging omhoog of omlaag zou gaan, dan zou je zowel een Put- als een Call-optie kunnen kopen op de aandelen (met dezelfde uitoefenprijs). Op die manier kun je de Put uitoefenen en geld verdienen als de voorraad dramatisch daalt. Tegelijkertijd, als het stijgt, kun je de Call uitoefenen en op die manier profiteren. Alles wat je hebt verloren is het geld dat je moest betalen voor de twee opties. Deze vrij algemene optiestrategie wordt een straddle genoemd.
Aangezien het moeilijk kan zijn om de omstandigheden te visualiseren waaronder deze meer gecompliceerde handel in opties tot winsten of verliezen zal leiden, maken beleggers vaak kleine grafieken.
De onderstaande grafieken illustreren de straddle-strategie die we zojuist noemden.
En dit is een andere eenvoudige strategie, een Bull Call-spread genaamd, waarbij de handelaar Calls koopt terwijl hij hetzelfde aantal Calls verkoopt met een hogere
uitoefenprijs:
Maak je geen zorgen, je hoeft je niet druk te maken over het tekenen van grafieken op papier. Veel online platforms, zoals LYNX.nl, zullen tools bevatten waarmee je handel in opties kunt bouwen en analyseren.
In beide grafieken illustreren de rechte lijnen de potentiële winsten of verliezen bij het verstrijken van de opties. Als je nieuwsgierig bent, zullen sommige platforms deze waarden ook berekenen in de dagen en weken voorafgaand aan het aflopen van de contracten. Deze komen over het algemeen uit als gelijke, gebogen lijnen in plaats van rechte lijnen.
De grieken: opties beoordelen
Wanneer je een optie koopt (of er een verkoopt, als je op het randje wilt leven!), kun je alleen kiezen voor de uitoefenprijs en de vervaldatum.
Kun je me herinneren aan wat die dingen zijn?
De strike is de prijs waartegen je de optie kunt uitoefenen, en de vervaldatum is wanneer de optie ophoudt geldig te zijn. Met opties in US-stijl kan de houder van de optie deze op elk moment uitoefenen tot de vervaldatum, maar met opties in Europese stijl kun je alleen uitoefenen op de vervaldatum zelf.
Klinkt eenvoudig genoeg. Waar moet ik me nog meer zorgen over maken?
Helaas worden handels-opties vrij snel gecompliceerd, zelfs als je geen complexe strategie probeert te implementeren. Deze twee variabelen, de uitoefenprijs en de tijd tot de vervaldatum, combineren op ingewikkelde manieren om de prijs van de optie (en dus de waarde van jouw investering) op elk moment te beïnvloeden.
Handelaren hebben deze effecten naar Griekse letters vernoemd. We hebben de belangrijkste hieronder uitgelegd:
- Delta: een maatstaf voor hoeveel de prijs van een optie zal veranderen met een beweging in de onderliggende aandelen. Wanneer de optie goed is, “out of the money” en zeer onwaarschijnlijk wordt uitgeoefend, neigt de delta naar nul. Het maakt niet echt uit wat er met het aandeel gebeurt, aangezien alleen een enorme verplaatsing de optie ooit enige waarde zou geven. En wanneer de optie zeer waarschijnlijk zal worden uitgeoefend (ook wel “in the money” genoemd), neigt de delta naar 1 – het kopen van de aandelen en het kopen van de optie zijn in wezen synoniem, dus hun prijzen volgen elkaar op. Wanneer de aandelen dichtbij de uitoefenprijs worden verhandeld, is de delta gewoonlijk ongeveer 0,5.
- Gamma: de snelheid van de verandering van delta, die een indicatie geeft van de stabiliteit van de huidige prijs van de optie.
- Theta: meet hoe snel een optie elke dag aan waarde verliest. Een optie is inherent waardevoller ver van de vervaldatum, omdat de kans groter is dat deze nog “in the money” terechtkomt. Dus als je opties gedurende een lange periode aanhoudt, houd er dan rekening mee dat – als de rest gelijk is – hun waarde gestaag zal dalen.
- Vega: de maatstaf van hoeveel de prijs van de optie zal veranderen met een bepaalde verschuiving in de impliciete volatiliteit van het onderliggende aandeel.
De meeste handelsplatformen zullen deze waarden automatisch voor jou berekenen, maar houd er rekening mee dat ze voortdurend zullen veranderen. En een verandering in de ene kan doorwerken in de andere.
Maar hoe koop of verkoop ik eigenlijk een optie of een future?
Hiervoor moet je een effectenrekening openen. De cursisten van onze Basiscursus Opties Handelen krijgen €250 transactie tegoed kado als zij een rekening openen bij de broker LYNX.
Een woord van waarschuwing: optieprijzen kunnen sterk heen en weer schommelen, zelfs bij vrij kleine bewegingen in de onderliggende aandelen, obligaties of grondstof. En het verkopen van een optie kan voor enorme verliezen zorgen. Riskeer nooit geld wat je niet bereid bent om te verliezen!
Meer leren over opties?
Warren Buffet is de bekendste belegger ter wereld, en heeft al jaren geleden het magische effect van opties handelen ontdekt. Hij heeft voor ongeveer $5 miljard aan optiepremies verkocht en in zijn zak gestopt, en hij heeft in totaal voor $37 miljard aan opties verhandeld!
Een van de voordelen van opties is dan ook dat je met een heel klein bedrag een heel grote hoeveelheid aandelen kan besturen. Hierdoor kan je meer rendement maken op een lagere investering. Daarnaast kan je met opties niet alleen geld verdienen als de aandelenkoers stijgt, maar ook als deze daalt of gelijk blijft. Opties worden ook veel gebruikt om risico’s af te dekken in je aandelenportefeuille of je kan het gebruiken als extra rendement op aandelen die je al in je portefeuille hebt.
In de Basiscursus Opties Handelen leer je aan de hand van 30 bite-sized video’s in vier levels die de kennis en praktische ervaring ontwikkelen om met zelfvertrouwen opties te kunnen handelen. De cursus bestaat uit korte video’s, waardoor je op elk moment gemakkelijk een onderwerp terug kan zoeken en herhalen. Vanaf de basis word je meegenomen naar een behoorlijk optie niveau. Of je nou een beginner bent of iemand die al langer in opties handelt, deze cursus heeft jou iets te bieden. Daarnaast bevat de cursus ook een cursusboek met samenvattingen en zelftest vragen, waardoor je alles altijd nog even terug kan lezen. Maar het meest waardevol zijn de drie verkregen optiestrategieën die je zelf direct kunt toepassen, plus nog een bonus strategie die wel 20% per jaar oplevert!
Jouw mentor – Bas Snelders
Bas Snelders kwam in oktober 1997 via een workshop van IMC (1 van de grootste marketmakers) terecht op de optiebeurs in Amsterdam. De eerste keer dat hij daar binnenkwam en het geschreeuw, de drukte en de sfeer proefde, wist hij meteen dat hij daar wilde werken. In 1998 begon hij daar, maar na 5 jaar werd de optiehandel (helaas) elektronisch en werd de handel verplaatst naar kantoor achter de schermen. Vervolgens heeft Bas nog in Londen en tweemaal in Sydney gehandeld en uiteindelijk is hij weer in Amsterdam teruggekomen. Tijdens zijn werk was hij ook verantwoordelijk voor het opleiden van nieuwe traders en de laatste jaren heeft hij vele seminars en webinars gegeven aan particulieren over het handelen in opties. Naast optiehandelaar is hij ook een fanatieke tennisser en is hij met het Nederlandse Team nog een keer WK veteranen kampioen geworden.
