Er zijn veel manieren om aandelen te bestuderen. Je kunt de aandelenprijs van een bedrijf vergelijken met het gemiddelde van een industrie of Fibonacci levels hun werk laten doen in technische analyse. Allemaal goede methodes, maar er is een manier van beleggen in aandelen dat het veruit het meest populair is en door talloze doorgewinterde (en vooral succesvolle beleggers) gebruikt wordt: Fundamentele analyse.
De grondslag van fundamentele analyse is het creëren van een waardeoordeel van een bedrijf door middel van onderzoek naar de huidige status van het bedrijf. Dit kan gaan over de hoeveelheid schuld die het bedrijf open heeft staan, de manier van besturen of de mogelijkheid om snel contant op te halen om er een paar te noemen. Het gaat er vooral om dat je kunt beoordelen hoeveel een bedrijf waard is op de aandelenmarkt. Ligt de aandelenprijs hoger dan deze waarde kun je er voor kiezen om short te gaan. Ligt de aandelenprijs lager dan deze waarde dan kun je in dit aandeel je geld investeren. Als je het bij het juiste eind hebt zul je altijd hier geld mee verdienen ook al gaat het aandeel eerst de andere kant op dan je voorspelt! Fundamentele analyse is een manier van investeren dat in de lange termijn opereert. En in de lange termijn zijn alle korte termijn schokken uitgedempt.
Deel 1: Kwalitatieve analyse
Fundamentele analyse bestaat uit twee delen: het kwalitatieve gedeelte en het kwantitatieve deel. Zoals de naam al zegt bestaat het kwalitatieve deel uit kenmerken en het kwantitatieve deel uit harde cijfers. Nu kan je meteen een voorkeur voor een van de twee hebben en denken “ik gebruik alleen qualitatief want ik houd toch niet van cijfers”. Doe dit vooral niet want al je niet de gehele analyse gebruikt heb je er helemaal niks aan. Stel je voor dat je een prachtig bedrijf hebt gevonden met veel groei en weinig schuld. Kan niet misgaan denk je. Maar als dit bedrijf door een reorganisatie het roer omgooit in het management of uitbreidt naar een markt waar het flink mis gaat verlies jij straks je geld. En andersom geldt hetzelfde: je kunt wel zeker weten dat Amerika de nieuwe markt is voor Swapfiets maar als ze dit financieren zonder het kapitaal op orde te hebben komen ze niet ver.
Voorbeelden van kwalitatieve analyse
1. SWOT-analyse
Iedereen die een bedrijfskunde achtige studie heeft gehad is deze wel een keer tegen gekomen. Het is een hele simpele manier om een bedrijf zo basaal mogelijk uit te leggen. Het legt de bouwstenen bloot en de gevaren die op de loer liggen in de markt. De SWOT analyse bestaat uit vier punten: Strength, Weaknesses, Opportunities
- Kracht (Intern & Positief)
Hier schrijf je op wat de sterke kanten zijn van het bedrijf. Waar is het heel erg goed in? Waar blinkt het in uit? Dit zijn kwaliteiten die geen enkel ander bedrijf heeft in de industrie waar het in opereert. Het hebben van een goed lopend transport voor een supermarkt is geen strength want dat is een vereiste.
- Zwaktes (Intern & Negatief)
In deze categorie schrijf je op wat de gevaren zijn voor het bedrijf ten opzichte van andere bedrijven in dezelfde markt. Waar is dit bedrijf relatief slecht in waar de competitie significant beter in is? Als je een goed bedrijf hebt uitgezocht zijn hier weinig punten op aan te merken maar wees uiteraard altijd eerlijk want anders verlies je je geld. Belangrijk: een bedrijf kan niet geen Threats hebben anders hadden ze al 100% van de markt in handen.
- Bedreigingen (Extern & Negatief)
Het tegenovergestelde van de Strength. Waar is het bedrijf t.o.v. de concurrentie slecht in? Dit is een moeilijke maar je moet eerlijk zijn wil je een goede analyse maken.
- Kansen (Extern & Positief)
Bedenk wat de krachten kunnen zijn van het bedrijf maar die nog niet benut zijn. Dit is een belangrijke want hiermee kun je zien of het bedrijf ook echt potentie heeft om door te groeien. Let wel op dat dit een kans is om te groeien maar juist nog niet benut is. Voorbeeld hierin zijn de startup tech bedrijven die veel potentie hebben maar dit nog niet hebben gerealiseerd.
Let ook op het verschil tussen intern en extern factoren. Met intern wordt bedoeld dat de factor binnen het bedrijf ligt en met extern er buiten. Nou spreekt voor zich dat een interne factor beter benut of verholpen kan worden en een externe factor juist minder. Bijvoorbeeld: een slechte productielijn binnen het bedrijf (intern) kan geschrapt worden maar aan het vooruitzicht van hogere belasting (extern) kan een bedrijf weinig doen.
2. BCG-matrix
De BCG-matrix is een wijd gebruikt hulpmiddel in de consultancy tak. Het is dan ook bedacht door de Boston Consultancy Group, een van de grootste consultancy bedrijven ter wereld. De BCG-matrix lijkt op de SWOT-analyse omdat het ook 4 categorieën zijn maar nu gaan we het bedrijf in 1 van die categorieën indelen. Wat we moeten weten van het bedrijf dat je wilt beoordelen komt slechts neer op twee factoren: Hoe hoog is de groei van het bedrijf in het marktaandeel? En hoe hoog is het marktaandeel. Door een combinatie van verschillende niveaus marktaandeel en marktgroei krijg je te maken met verschillende bedrijven die een andere strategie hebben en dus ook anders benaderd moeten worden in je portfolio. Het is wijs om je portfolio zo veel mogelijk te diversificeren en dus bedrijven van verschillende categorieën te kiezen.
- Sterren
De pareltjes van de investeerders wereld. Dit zijn bedrijven die heel hard groeien én ook nog een hoog marktaandeel hebben. Dit komt maar echter heel weinig voor. Denk aan bijvoorbeeld Amazon of Google.
- Vraagtekens
Dit zijn bedrijven die moeilijk zijn om te plaatsen. Ze hebben wel een grote groei maar ze genereren weinig. Dit zijn meestal startups waar het nog maar zeer de vraag is of het business model ook echt gaat lukken. Denk aan iets als Swapfiets in de beginfase.
- Cashcow
De Cashcows zijn zoals de naam al zegt de geldmakers. Je kan deze bedrijven uitmelken voor meer winst. Ze groeien dan misschien niet zo hard meer maar ze hebben wel een hoog marktaandeel. Denk aan bijvoorbeeld een bedrijf als Coca-Cola.
- Honden
De verliezers van de groep. Hier wil je zoveel mogelijk vandaan blijven. Dit zijn bedrijven die weinig cashflow hebben en niet meer groeien.
Bestuur
Elk groot publiek verhandelt bedrijf heeft een bestuur met de bijbehorende directeur (CEO). Het is van belang dat je op de hoogte bent wie er verantwoordelijk is binnen het bedrijf waar je in wilt investeren. Het bedrijf kan er nog zo goed voor staan, als het gerund wordt door een onervaren en incapabel bestuur heb je er vrij weinig aan. Nou is dit niet zo vaak het geval omdat zulke hoge topposities pas worden vergeven na een lang en moeilijk sollicitatieproces maar het is toch goed om het bij te houden. Een voorbeeld hiervan is het John Stumpf die als CEO van investeringsbank Wells Fargo onder het motto “Eight is great” zijn werknemers pushte om zoveel mogelijk leningen te verstrekken aan consumenten. Dit lukte de werknemers niet en om toch aan de criteria te voldoen maakte ze “nep”accounts. Nadat dit schandaal was uitgelekt kelderde aandelen van Wells Fargo en werd John Stumpf ontslagen.
Deel 2: Kwantitatieve analyse
De Balance Sheet (passiva en activa)
Alle bedrijven groot of klein zijn verplicht om hun boekhouding bij te houden. Dit is niet alleen voor de belastingman erg prettig, ook investeerders hebben hier profijt van. Als je goed in de boeken kunt duiken van een bedrijf krijg je een aardig beeld van hoe het er voor staat. Maar hoe doe je dat? En waar moet je op letten?
De beginnen bij het begin. De bovenstaande balance sheet is de meest overzichtelijke samenvatting die je van een bedrijf kunt hebben. Het laat in een ogenblik zien wat de schulden en bezittingen zijn. Aan de linkerkant heb je de Assets. Dit zijn alle bezittingen van het bedrijf. Er wordt een verschil gemaakt tussen “current” assets en “non-current” assets. Current assets zijn bezittingen die snel verkocht kunnen worden om bijvoorbeeld schulden te kunnen aflossen. Denk aan goederen in de opslag, inkomende incasso’s of zelfs contant geld. Non-current assets zijn bezittingen die langzamer omgezet kunnen worden in verwisselbare goederen. Bijvoorbeeld een kantoorpand dat in bezit is van het bedrijf. Je kunt niet van de een op andere dag een pand van 100 miljoen verkopen. Dit kan jaren duren. Om deze reden wordt er onderscheid gemaakt tussen “snelle” bezittingen (current assets) en “langzame” bezittingen (non-current assets).
Aan de rechterkant van de balance sheet staan de liabilities en de Equity. Dit zijn de schulden en het vermogen dat in het bedrijf is gestopt. Het vermogen is voor publiek verhandelde bedrijven altijd in bezit van aandeelhouders. De schulden zijn net als de Assets verdeeld in lange termijn en kortetermijn. De kortetermijn schuld is schuld die binnen een jaar afgelost moet worden en de langetermijn meer dan een jaar. Dit is een belangrijk verschil want een bedrijf met een hoge schuld hoeft niet per se slecht te zijn. Het gaat meer om de kortetermijnschuld die een bedrijf met faillisement kan bedreigen.
Ratio’s
Er zijn verschillende ratio’s die een goed beeld kunnen geven over de staat van een bedrijf. Er zijn er vrij veel maar we laten de belangrijkste zien.
Groei ratio
De growth rate is vrij generale manier om te kijken wat er met het bedrijf gebeurt. Het gaat vooral om hoe hard een bedrijf groeit. Een groei ratio kan slaan op verschillende aspecten van het bedrijf. Hoeveel winkels er zijn geopend, hoeveel producten er zijn verkocht, hoeveel nieuwe werknemers er zijn aangenomen enzovoorts. Dit is vooral informatie die uit de balance sheet komt. Er kunnen verschillende redenen zijn waarom een bedrijf groeit of krimpt. Voorbeelden zijn schaalvoordelen, nieuwe innovaties, opkomst van een nieuwe markt, nieuwe processen enzovoorts. Websites zoals Morningstar helpen je om je analyses makkelijker te maken door je te helpen met historische data en prognoses, maar probeer ook zelf de redenen voor verschillen te bedenken want je bent niet de enige die daar toegang tot heeft.
Marges
Marges laten proportioneel zien hoeveel van de winst is gebruikt. In financiele analyse refereren we meestal naar marges als we onderdelen van de winst- en verliesrekening bestuderen. Een paar voorbeelden daar van zijn: de omzet, Cost of Goods Sold (Kosten van verkochte goederen), netto inkomen, brutowinst etc.
1. Bruto marge (Gross margin)
De bruto winst is het verschil tussen de omzet en de en de kosten van de verkochte goederen. De bruto marge laat zien hoeveel geld als een percentage van de omzet over heeft om andere kosten zoals administratie of verkoopkosten te dekken. De bruto marge geeft aan hoeveel geld het bedrijf verdient aan de verkoop van één product. Hoe hoger dit getal hoe beter. Dit percentage verschilt per product. Bij de supermarkt is de brutomarge van het verse groente en fruit het hoogst, daarom ligt het ook altijd vooraan in de winkel!
2. De operationele marge
De operationele marge laat de relatie zien tussen het operationele inkomen (EBIT) en de verkoop. EBIT staat voor Earnings Before Interest & Taxes. In andere woorden, de verdiensten voordat financiele kosten de winst hebben aangetast. De EBIT is vooral bealngrijk voor schuldeisers omdat daar de rente van betaald wordt.
3. Netto Winst Marge
De netto winst marge is het percentage van inkomen dat overblijft nadat alle uitgaven zijn gedaan om de operationele kosten te dekken. Eigenlijk hoeveel van je inkomen overblijft. Bijvoorbeeld: een netto winst van 1 miljoen lijkt erg mooi als je autohandelaar bent. Maar als je bedrijf in vrachtschepen handelt waar je omzet meer dan 1 miljard bedraagt heb je een slecht jaar achter de rug. Wees daarom niet afgeleid van mooie cijfers maar kijk verder dan alleen de kwartaalcijfers.
4. Rendement analyse
Met rendement analyse kunnen we meten hoe goed een bedrijf zijn kapitaal inzet om winst te genereren. Startend vanuit het perspectief van een investeerder is de meest belangrijke verhouding de Return on Equity (Rendement op vermogen)
Het rendement op vermogen laat de winstgevendheid zien van een bedrijf vergeleken met de boekwaarde van het vermogen van de investeerders. Het laat zien hoeveel winst er is gegenereerd door het geïnvesteerde vermogen van de aandeelhouders.
Een andere zeer belangrijke verhouding is die van het Return on Assets (rendement op activa)
Deze verhouding vergelijkt de winst in relatie met de boekwaarde van de activa. Het geeft een beeld hoe efficiënt het management de middelen die ze tot hun beschikking hebben gebruiken om winst te genereren. Als je wilt weten hoe effectief een bedrijf al zijn kapitaal gebruikt moet je de Return on invested Capital gebruiken.
Dit is een verhouding die de winst meet en potentie van een bedrijf om waarde te creëren. Deze verhouding laat zien hoe goed een bedrijf dit kan doen.
Liquiditeit en Solvency
Het volgende zijn de ratio’s van de liquiditeit en de solvabiliteit van bedrijven. De liquiditeit refereert naar de mogelijkheid van een bedrijf om op de korte termijn zijn schulden af te betalen (dit hebben we kort besproken in de balance sheet) terwijl de solvabiliteit refereert naar mogelijkheid om de lange termijn schuld af te betalen. Het Netto Werkkapitaal is het aantal activa dat overblijft als alle korte termijn schuld zou zijn afbetaald. Het berekent de korte termijn liquiditeit van een bedrijf en kan ook gebruikt worden om een indruk te krijgen of het management van een bedrijf goed zijn activa gebruikt.
Vooral voor een langetermijnbelegger is de financiële gezondheid van een bedrijf cruciaal. Te beginnen met de liquiditeit, zijn twee van de meest gebruikte ratio’s de huidige ratio en de quick ratio. De current ratio meet het vermogen van een onderneming om haar kortetermijnschulden af te lossen met haar vlottende activa. de current ratio is een maatstaf voor de financiële gezondheid van een onderneming. hoe hoger de current ratio, hoe beter de onderneming in staat is haar verplichtingen na te komen. Het is belangrijk om de current ratio te vergelijken met die van de concurrenten. Bovendien moet u er rekening mee houden dat het hebben van een overmatige liquiditeit inefficiënt kan zijn.
De quick ratio is een financiële ratio die wordt gebruikt om de liquiditeit van een bedrijf te meten. Het is vergelijkbaar met de huidige ratio, maar heeft een meer conservatieve benadering, vanwege de uitsluiting van voorraden. Deze ratio is specifiek van belang voor bedrijven met een lage voorraadrotatie.
Gerelateerd aan de korte termijn liquiditeit, is de solvabiliteit op lange termijn. hoewel moeilijker te meten, een ratio die de schuld ten opzichte van het eigen vermogen is:
De schuld/eigen vermogensratio geeft het relatieve aandeel van het eigen en vreemd vermogen aan dat wordt gebruikt voor de financiering van de activa van een onderneming. Dit is een typische maatstaf voor de financiële hefboomwerking van een onderneming. Een hoge ratio betekent over het algemeen dat een onderneming agressief is geweest in het financieren van haar groei met schulden en wordt daarom vaak geassocieerd met hogere risiconiveaus. Meerdere bedrijven proberen een bepaald percentage van hun financiering met schulden te financieren, ongeacht de hoogte van de winst die ze betalen.
De waarde bepalen van een bedrijf
Het taxeren van bedrijven heeft twee benaderingen. De eerste is om het bedrijf een bepaalde waarde te geven door zijn intrinsieke waarde te berekenen. De tweede methode is om het bedrijf te vergelijken met vergelijkbare bedrijven en daarmee een oordeel te vellen over de waarde van het bedrijf. De meest bekende manieren voor de waardebepaling van een bedrijf zijn Comparable Company Analysis en de Comparable Transaction Analysis en de intrinsieke waardemethode.
De Comparable Company Analysis vergelijkt, zoals de naam suggereert, het bedrijf met vergelijkbare bedrijven. Het is een proces dat de waarde schat van een bedrijf door matrixen van vergelijkbare bedrijven uit dezelfde industrie te gebruiken. CCA werkt in de veronderstelling dat gelijke bedrijven gelijke waarderingsmultiples zullen hebben. Een sector die in grote mate afhankelijk is van een vergelijkbare waardering is de vastgoedsector. Neem het voorbeeld van het bepalen van de prijs van een huis in Amsterdam. We bepalen de prijs door de locatie, de grootte, de leeftijd van het gebouw, etc. te vergelijken met andere huizen in Amsterdam. De waarde wordt bepaald met behulp van ratio’s, zoals eerder besproken, en hun relatie tot de totale waardering van de onderneming.
Comparable Transaction Analysis is een methode die wordt gebruikt om een bedrijf dat te koop staat te waarderen. CTA kijkt naar acquisities van vergelijkbare bedrijven in het verleden en naar de marktwaarde van beursgenoteerde bedrijven die vergelijkbaar zijn met het te waarderen bedrijf. Hoewel dit een goede waarderingsanalyse is, wordt het meestal gebruikt voor de andere sectoren waarin hele bedrijven worden gekocht. Voor investeerders die een minderheidsaandeel willen kopen op de publieke markt is de vergelijkbare transactieanalyse niet toereikend.
Comparable Company Analysis
kAan de hand van de ontwikkeling van de eerder besproken ratio’s en marges kunnen beleggers bepalen of bepaalde bedrijven meer waard zijn dan andere. Een bedrijf met een hogere nettomarge biedt bijvoorbeeld meer geld aan investeerders; het zou hoger gewaardeerd moeten worden. CCA maakt meestal gebruik van waarderingsratio’s. Hier zijn ratio’s gerelateerd aan de onderliggende prestaties van de onderneming en de waarde in de markt.
De eerste ratio, ook wel de Price/Earnings ratio genoemd, meet de prijs van het bedrijf ten opzichte van de winst. In principe kunt u zich deze metriek voorstellen als hoeveel beleggers op dit moment bereid zijn te betalen voor een dollar aan inkomsten. Het grootste verschil tussen deze ratio en het bovenstaande is de afhankelijkheid van de kapitaalstructuur. De Price/Earnings ratio is vooral relevant voor minderheids beleggers in publieke aandelen (wij!). Het laat zien hoeveel de waarde van het eigen vermogen van de onderneming wordt vergeleken met de winst die aan de investeerders toe te schrijven is. De Price/Earnings ratio is echter geen goede maatstaf om een onderneming volledig te waarderen vanwege de afhankelijkheid van de kapitaalstructuur. Denk aan een onderneming met een hogere schuldenlast. Dit verhoogt de rentelasten en verlaagt dus de winst en de belastingen, die op hun beurt de Price/Earnings ratio verhogen.
De EV/EBIT-verhouding wordt veel gebruikt in de sector van de alternatieve beleggingen. Dit maakt het zeer nuttig bij het vergelijken van bedrijven met verschillende financieringsstructuren en bedrijven met een verschillend afschrijvingsbeleid. Deze maatstaf kijkt naar de fundamentele kasstromen binnen een onderneming en de waarde ervan. Daarom geven investeerders die de financiering van de onderneming kunnen beïnvloeden, zoals private equity investeerders, er de voorkeur aan om deze ratio te gebruiken.
De multiple met betrekking tot de EBIT wordt gebruikt voor ondernemingen met een zware kapitaalintensiteit. Daarom staan de afschrijvingen voor de continue investeringen om de onderneming draaiende te houden. De opbrengst maatstaf wordt gebruikt wanneer de nettowinst negatief is. deze maatstaf wordt haalbaar in tijden van crisis en voor startende ondernemingen.
Al deze maatregelen kunnen tussen verschillende periodes worden vergeleken. Als een bedrijf vroeger een PE-verhouding van 15 had en nu een PE-waarde van 22 heeft, dan kan dit aantonen dat het bedrijf fundamenteel is veranderd of dat het te hoog wordt gewaardeerd. Bovendien kan het worden vergeleken met vergelijkbare bedrijven. Dit houdt in dat de belangrijkste kenmerken van een bedrijfsprofiel en het financiële profiel van de concurrenten worden geïdentificeerd en dat degene die het dichtst bij het bedrijf staan, worden geselecteerd.
Conclusie
We hebben in deze gids veel aspecten doorgenomen over fundamentele analyse. Maar alsnog, dit is lang niet alles en er zijn nog veel meer ratio’s en methodes om bedrijven te analyseren maar met de informatie die je in deze gids hebt gevonden kom je al een heel eind. Het laatste dat we je willen mee geven is dat een goed onderbouwde analyse bestaat uit meerder aspecten. Ga dus niet als een kip zonder kop een aandeel kopen puur omdat het bedrijf een hogere PE ratio heeft dan een concurrent. Zorg er voor dat je meerdere kanten van het bedrijf bekijkt, vandaar dus ook de kwalitatieve en kwantitatieve kant. Een mooie vuistregel om aan vast te houden voordat je een handel maakt is dat je minstens vier onderdelen van deze gids aanhoudt. Succes is natuurlijk niet gegarandeerd maar als dat zo was waren deze gidsen overbodig 😉
Veel succes!
